Zomer en warme temperaturen: nu de winter achter ons ligt, komen opnieuw vele mensen buiten om een blik op de sterren te werpen. Maar helaas wordt het ook later donker, en vliegensvlug weer licht enkele uren later. Optimaal gebruikmaken van de donkere uurtjes is dus de boodschap. Want wanneer de Melkweg in de zomer aan de hemel opduikt, is er heel wat te ontdekken.

De nieuwe, informatieve astronomische grafiek “Hoogtepunten in de nachtelijke hemel” toont u in één oogopslag wat er te gebeuren staat in de maanden juni tot augustus. Inclusief een korte beschrijving van de gebeurtenissen.

5.6. Maan nabij Mars

Slechts twee dagen na de nieuwe maan staat de fragiel uitziende, smalle maansikkel aan de nog schemerige avondhemel. Ongeveer 2,5 graden verder naar rechts vindt u de 1,7 mag heldere Mars die zich onopvallend aan de hemel beweegt.

10.6. Jupiter in oppositie

U kunt nu de grootste planeet in het zonnestelsel de hele nacht lang observeren. Jupiter staat deze maand in oppositie, en dus genieten we nu van de beste observatieperiode. De gasreus heeft een helderheid van -2,6 mag en is 640 miljoen kilometer van ons verwijderd. Wanneer de nacht valt, verschijnt de planeet in het zuidoosten boven de horizon. Later wint hij snel aan helderheid en wordt steeds zichtbaarder. Om 1:15 uur MEZT bereikt Jupiter zijn hoogste punt en is bijzonder goed zichtbaar.

18.6. Mercurius half verlicht

Mercurius bereikt zijn dichotomie. Dit is een fase waarin hij voor de helft verlicht is. Net zoals de maan of Venus vertoont Mercurius meerdere fasen.

18.6. Mercurius nabij Mars

Kort nadat de eerste helft van de maand voorbij is, vindt er een zeer mooie gebeurtenis plaats: Mercurius en Mars komen zeer dicht bij elkaar te staan. Onze binnenste planeet passeert Mars op een afstand van slechts een halve maandiameter, 13 boogminuten van elkaar verwijderd. Deze gebeurtenis vindt net boven de westelijke horizon plaats om 21:30 uur MEZT. De beste manier om beide planeten te observeren, is met een verrekijker.

19.6. Maan nabij Saturnus

Deze constellatie vindt plaats in de tweede helft van de nacht en kan worden gevolgd tot zonsopgang. Onze maan en Saturnus naderen elkaar met een minimale afstand van ongeveer 2° 50′.

24.6. Mercurius op grootste oostelijke elongatie

Mercurius verlaat geleidelijk aan de avondhemel, maar is nog steeds zichtbaar en kan in het begin van de maand met het blote oog worden gevonden. In de tweede helft van de maand wordt het moeilijker om hem op te sporen, omdat hij dan zo zwak is dat alleen een verrekijker kan helpen. Toch bereikt hij op 24 juni zijn grootste elongatie van 25° ten opzichte van de zon. Mercurius vertoont zich als een bijna half verlichte schijf met een formaat van 8″. Zoek Mercurius met een goede verrekijker vanaf ongeveer 22:00 uur MEZT op.

2.7. Totale zonsverduistering in Chili

In Zuid-Amerika wordt de zon steeds donkerder. De schaduw van de zonsverduistering komt uit de richting van de Stille Oceaan en zweeft boven Chili met een totale duur van 2:30 minuten. Later trekt de schaduw verder boven Argentinië. De zon staat relatief laag bij deze verduistering, wat prachtige landschapsfoto’s met de verduisterde zon mogelijk maakt.

5.7. Noctilucente wolken

Nu in juli kunt u ze zien: de lichtende nachtwolken. Wanneer de zon zich in de zomer tussen 6° en 16° onder de horizon bevindt, verlicht ze soms extreem dunne wolken op een hoogte van ongeveer 80 kilometer. Deze wolken zweven zelfs zo hoog dat ze zich in de mesosfeer van onze atmosfeer bevinden. Het is dan al lang nacht voor ons. Alleen deze wolken vangen nog een beetje zonlicht op, waardoor we blauwwitte wolken waarnemen die bij daglicht onzichtbaar zijn.

9.7. Saturnus in oppositie

Op dit moment hebben we het probleem dat veel planeten in de ecliptica erg zuidelijk gelegen zijn en hoogtes aan de hemel bereiken die niet goed zichtbaar zijn. Daarom hebben we onvermijdelijk met luchtturbulenties te maken. Toch is Saturnus de moeite waard om te observeren, ook al klimt hij maar tot een hoogte van 18°. Op 9 juli bereikt hij zijn oppositiepositie en straalt met 0,1 mag fel aan de hemel. Zo concurreert hij met de helderste sterren en herkennen we hem aan zijn geelachtige kleur en rustige gloed die verschilt van de schittering van de sterren. Op die manier spoort u Saturnus meteen op en kunt u hem al met een kleine telescoop probleemloos bewonderen. De ringopening bedraagt 24° en we kijken vanuit het noorden naar het ringenstelsel, waarin we gemakkelijk de Cassinischeiding kunnen herkennen.

14.7. Pluto in oppositie

Pluto is een nauwelijks zichtbare dwergplaneet die vroeger als volwaardige planeet werd beschouwd en nauwelijks van een ster verschilt. Tenminste indien men geen kaart bij de hand heeft. Toch is het de moeite waard om met een grotere telescoop naar dit hemellichaam te kijken dat aan de rand van ons zonnestelsel is gesitueerd. Coördinaten voor de GoTo-bediening: RA: 19h33m40s, DEC: -22°07′.

16.7. Gedeeltelijke maansverduistering

In januari moesten we de kou trotseren, maar niet vandaag. Want deze gedeeltelijke maansverduistering kunnen we dankzij de zomerse temperaturen op een aangenaam moment waarnemen. Het wordt interessant voor ons om 22:01 uur MEZT, op dit moment verplaatst de maan zich in de kernschaduw van de aarde. In de loop van de avond wordt hij bedekt voor wel 66% voordat de kernschaduw weer wegvalt en uiteindelijk om 1:00 uur MEZT verdwijnt.

20.7. 50 jaar maanlanding

Vandaag 50 jaar geleden keek de hele wereld naar de maan. Naar drie astronauten, pioniers van de mensheid, die het grootst denkbare avontuur trotseerden. Apollo 11 vloog naar de maan en Neil Armstrong was de eerste mens die een vreemd hemellichaam betrad. Laten we deze gebeurtenis vieren, herdenken en ook vandaag opnieuw naar de maan kijken. Misschien zelfs naar de Mare Tranquilitatis, het voormalige landingsgebied van deze gedurfde missie.

29.7. Delta-aquariden

Een kleine meteorenzwerm in het sterrenbeeld Waterman die we na middernacht goed kunnen observeren. De aarde doorkruist kleine stofdeeltjes die opbranden en lichtgevende verschijnselen worden bij het betreden van de aardatmosfeer. U kunt 20-25 vallende sterren per uur verwachten indien u een donkere observatieplaats opzoekt.

9.8. Maan nabij Jupiter

Net als in juli komen de maan en Jupiter elkaar vandaag opnieuw tegen. Als het donker wordt, staan ze dominant en helder aan de hemel boven de zuidelijke horizon.

10.8. Mercurius op grootste westelijke elongatie

Mercurius bevindt zich op dit moment op zijn grootste elongatie van 19° ten opzichte van de zon. Voorheen was Mercurius een object aan de avondhemel, maar vanaf vandaag kunnen we hem ongeveer tien dagen lang spotten aan de ochtendhemel. Op de 10^de klimt Mercurius om 4:30 uur omhoog, vervolgens verdwijnt hij in de mist, klimt nog hoger en rond 4:50 uur maken we een goede kans om hem aan de hemel te zien.

12.8. Maan nabij Saturnus

We hebben bijna een volle maan, dus de hemel is helder verlicht. Maar Saturnus is duidelijk zichtbaar en bevindt zich slechts 5° verderop. Als we onze ogen wat meer naar rechts laten dwalen, ontmoeten we ook Jupiter een paar graden hoger.

12.8. Perseïden

Elk jaar kijken we uit naar de mooiste vallende sterren van het jaar: de Perseïden. In de vroege uren van 12 augustus bereikt de meteorenzwerm zijn hoogtepunt. Er zijn wel tot 100 vallende sterren per uur, die met een ongelooflijke snelheid van ongeveer 216 000 km/u door onze atmosfeer razen. Het hoogtepunt vindt plaats tussen 22:00 uur en 4:00 uur. Helaas zal de bijna volle en te heldere volle maan dit jaar roet in het eten gooien, waardoor we alleen de heldere vallende sterren zullen zien. Het is het beste om een plekje te zoeken waar de maan u niet direct verblindt. Deze meteorenzwerm hebben we te danken aan de komeet 109P/Swift-Tuttle, die een deel van zijn massa verloor op zijn baan rond de zon. Telkens wanneer de aarde in augustus de baan van de oorspronkelijke komeet kruist, scheren de Perseïden langs de hemel.

23.8. Maan bedekt de Hyaden

Helaas kunnen we pas in de ochtenduren een interessante occultatie van de ster 61 Tau door de maan observeren. Zulke occultaties van de Hyaden-sterrenhoop zijn vooral interessant omdat hij veel heldere sterren bevat en we soms zelfs meerdere occultaties kunnen zien. Om 4:40 uur MEZT nadert de maan met haar verlichte kant en knipt de 3,7 mag heldere ster uit. Iets langer dan een uur verstopt de ster zich achter de maan. Om 6:00 uur MEZT verschijnt ze plotseling weer uit het niets. Belangrijk: richt uw telescoop een paar minuten van tevoren op de maan om er zeker van te zijn dat u het juiste moment niet mist.

27.8. Maan bedekt Delta Geminorum (Wasat)

De maan is in de laatste dagen naar het volgende sterrenbeeld gemigreerd en staat op het punt de nieuwe maanfase in te gaan. Voor zonsopgang bedekt hij een zeer heldere ster: dit keer de dubbelster 55 Gem in het sterrenbeeld Tweelingen. De maan nadert met haar verlichte kant, die nog slechts een dunne sikkel aan de hemel vormt. Om 5:50 uur MEZT is het dan zover: de ster verdwijnt achter de maan en duikt ongeveer een uur later om 6:40 uur MEZT weer op. Maar op dit tijdstip is de schemering al lang komen opzetten. De hemel is helder en dus is het moeilijk te zien door de telescoop wanneer de ster weer tevoorschijn komt.